University Research Base

MAKTABGACHA YOSHDAGI OGIR NUTQ BUZILISHIGA EGA DIZARTRIK BOLALARNING MUAMMOLARI VA BARTARAF ETISH YO‘LLARI

Sodirjon Yuldashev

Qo‘qon universiteti Ta’lim kafedrasi o‘qituvchisi

---

Abstract

Hozirgi vaqtda O’zbekistonda aqliy zaiflikning o'rtacha va og'ir shakllari bo'lgan bolalarga yordam berish muammosiga qiziqish sezilarli darajada oshdi. Ular bilan ishlashning yangi tashkiliy shakllari ishlab chiqilib, ularning jamiyatga integratsiyalashuv imkoniyatlari aniqlanmoqda. Buni Rivojlanishda nuqsoni bo'lgan  bolalar  uchun  maxsus (tuzatish) ta'lim muassasasi to'g'risidagi namunaviy nizom va  Ta'lim vazirligining ko'rsatma xatilari tasdiqlaydi. Mazkur qoidaga ko‘ra, butun respublika bo‘ylab  maxsus ta’lim muassasalarida ushbu toifadagi bolalar uchun sinflar ochilgan bo‘lib, bu maxsus pedagogika sohasida faoliyat yuritayotgan olimlar va amaliyotchilarga korreksiya-ta’lim-tarbiya berish vazifasini qo‘yadi.Inklyuziv ta’limdagi islohatlarda belgilangan xalqaro tajribani o’rganish maqsadida Rossiya bilan xamkorlikda "Aqliy kasalliklarni davolash diagnostikasi modellari" yo'riqnomasini tasdiqlash to'g'risidagi buyrug'iga binoan. va xulq-atvor buzilishlari") - intellektual nuqsonlar kontingentining og'irligi bo'yicha murakkab va juda heterojen. VIII-toifa maktablarida ushbu toifadagi o'quvchilarni tayyorlashda asosiy vazifalar quyidagilardan iborat: ularning mumkin bo'lgan ijtimoiylashuvi yo'llarini topish, ijtimoiy adekvat xulq-atvor normalarini singdirish, o'z-o'ziga xizmat ko'rsatish ko'nikmalarini rivojlantirish va ularni mehnatning elementar shakllariga ko'niktirish.

---

References

Vinarskaya Ye.N., PG‘latov A.M. Dizartriya ieyo topiko-diagnosticheskoe znachenie v klinike ochagovыx porajeniy mozga., – 1989.

Volkova P.S., SHaxovskaya S.N. Logopediya. – M., Vlados, 2002.

Krauze Ye.N. Logopediya. – M., Korona print. 2003.

Lyapidevskiy S.S. Nevropatologiya – M., Vlados. 2001.

Mo’minova L.R., Ayupova M.Yu. Logopediya., 1993.

Neyman L.V., Bogomilskiy M.R. Anatomiya, fiziologiya i patologiya organov sluxa i rechi. – M., Vlados, 2001.

Xrestomatiya po logopedii T.1. (pod.red. Volkova L.S., Seliverstov V.I.) – M., Vlados, 1997.

Yuldashev S.J. ,,Tasviriy san’at va qo’l mehnati o’qitish metodikasi’’

O’quv qo’llanma. T 2022.

Dizartriya nutq kamchiligini oilada tarbiyalashda logoped va oilaning xamkorligi. NamDu . Ilmiy Axboratnoma 2023.

Sakhrob, S. A. (2023). Eksport–mamlakat iqtisodiy o ‘sishiga ta’sir etuvchi asosiy omil sifatida. YASHIL IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT, 1(8).

Islamov, A., & Fakhrutdmova, V. (2020, July). Surface modification of PVC by silica sol. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (Vol. 890, No. 1, p. 012083). IOP Publishing.

Khuziakhmetova, K., Abdrakhmanova, L., Nizamov, R., & Islamov, A. (2022, April). Polyvinyl Chloride Compounds for Construction Industry. In International Scientific Conference on Socio-Technical Construction and Civil Engineering (pp. 191-200). Cham: Springer International Publishing.

Pozilov, H. I., & Maxkamov, A. Y. (2023). BO ‘LAJAK O ‘QITUVCHILAR UCHUN JISMONIY TARBIYA MASHG ‘ULOTLARIDA SOG ‘LOM TURMUSH TARZI MADANIYATINI SHAKLLANTIRISHNING AMALIY-METODIK IMKONIYATLARI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 412-416.

Pozilov, H. I., & Maxkamov, A. Y. (2023). MAKTABDA JISMONIY TARBIYA MASHG ‘ULOTLARINI REJALASHTIRISH MAZMUNI VA UNI TASHKILLASH. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 401-404.

Pozilov, H. I., & Maxkamov, A. Y. (2023). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA TALIM SIFATINI OSHIRISHDA JISMONIY MADANIYATINING VAZIFALARI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 398-400.

Olimovich, P. O. (2024). TARBIYA–ZIROATGOH, HOSILI–BILIM JADID PEDAGOGIKASIDA “TURKIY GULISTON YOXUD AXLOQ” ASARI. Kokand University Research Base, 370-374.

Olimovich, P. O. (2022). Boshlangʻich sinf oʻquvchilariga sifatli ta’lim berishda interfaol metodlar hamda didaktik oʻyinlarning ahamiyati. IJODKOR O'QITUVCHI, 2(22), 1-28.

Parpiyev, O., & Pozilov, H. (2023, June). Boshlangʻich ta’limda topishmoqlarning ahamiyati. In Конференция: Союз Hауки и Oбразования (Vol. 5, No. 2, pp. 63-74).

Kalendarova, Z. K. (2024). O ‘QUVCHILARNING KOMMUNIKATIV SAVODXONLIGINI TA’MINLASHDA DARS MATERIALLARINI TANLASH. Kokand University Research Base, 17-23.

Kalendarova, Z. K. (2018). Organizing Work on Developing Mathematical Representations of Children with Help of Didactic Games. Eastern European Scientific Journal, (2).

KALENDAROVA, Z. K. (2021). PRIMARY EDUCATION-THE FOUNDATION OF GENERAL SECONDARY AND HIGHER EDUCATION. THEORETICAL & APPLIED SCIENCE Учредители: Теоретическая и прикладная наука, (6), 350-352.

Kalbaevna, K. Z., & Komila, R. (2024). BOSHLANG’ICH SINF O ‘QUVCHILARIDA BILISH QOBILYATINI RIVOJLANTIRISH. Kokand University Research Base, 274-277.

Nigoraxon, Abduraxmonova, and Alijonova Mohlaroy. "BOSHLANGʻICH TAʻLIMDA OʻQUVCHILAR IJODIY FOALIYATINI TASHKIL ETISH TEXNOLOGIYASI." Yosh Tadqiqotchi Jurnali 3.1 (2024): 83-87.

Nigoraxon, A., & Mohlaroy, A. (2024). BOSHLANGʻICH TAʻLIMDA OʻQUVCHILAR IJODIY FOALIYATINI TASHKIL ETISH TEXNOLOGIYASI. Yosh Tadqiqotchi Jurnali, 3(1), 83-87.

qizi Boymirzayeva, S. O. (2024). MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTIDA BO ‘LAJAK TARBIYACHINING KREATIVLIGINI RIVOJLANTIRISH. GOLDEN BRAIN, 2(7), 41-47.

Davlatova, S. T., & qizi Abdullayeva, F. S. (2023). BOLALARNING MA’NAVIY-AXLOQIY TARBIYASIGA OID OTA-ONALARNING QARASHLARI. Educational Research in Universal Sciences, 2(16), 819-823.

Saidaxon, D. (2023). Boshlang'ich ta'limda STEAM texnalogiyasini qo’llash.

Tojimuxammadovna, D. S., & Qaxramonovich, M. M. (2024). TASHQI VA ICHKI MOTIVATSIYALARNING YOSHGA BOG ‘LIQLIGI. Kokand University Research Base, 168-171.

Uljayevna, O. R. F. (2022). Maktabgacha ta'lim tashkilotlaridagi tayyorlov guruhi tarbiyalanuvchilarini maktabga tayyorlash tamoyillari. Barqarorlik va yetakchi tadqiqotlar onlayn ilmiy jurnali, 654-659.

Guluzra, K., & Sevaraxon, M. (2024). BOSHLANG’ICH TA’LIM O’QUVCHILARINI IJODIY FAOLIYATGA O’RGATISHDA TEXNALOGIYA TA’LIMINING O’RNI. Kokand University Research Base, 282-287.

Muhsinjon о‘g‘li, M. M., & Botiraliyevna, T. Y. M. (2024). MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA KICHIK GURUH BOLALARINING O ‘YIN KOMPETETSIYASINI RIVOJLANTIRISH. Kokand University Research Base, 315-319.

Muhsinjonovich, M. M., & Hoshimjonovna, F. A. (2024). MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA XALQ O ‘YINLARI TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISHNING O ‘ZIGA XOS TEXNIKASI. Kokand University Research Base, 325-329.

Muhsinjon o‘g‘li, M. M. (2023). MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTIDA ZAMONAVIY INNOVATSION FAOLIYAT. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 559-561.

qizi Qo‘qon, R. M. S. (2024). JISMONIY VA SPORT MASHG ‘ULOTLARI JARAYONIDA JISMONIY SIFATLARNI TARBIYALASH: Kazakov. Sodiq Ramazonovich, Ramazonova Mohichehra Sodiq qizi. Лучшие интеллектуальные исследования, 22(4), 132-144.

Sanginova, G. B. (2024). IMPROVING ORGANIZATION IN THE FIRST ENVIRONMENTAL EDUCATION OF PRESCHOOL CHILDREN. Multidisciplinary Journal of Science and Technology, 4(4), 440-447.

Baxodirovna, Sanginova Gulnoza. "MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR HAR TOMONLAMA RIVOJLANISHIDA MEHNAT TARBIYASINING TUTGAN ORNI." Science and innovation 3.Special Issue 31 (2024): 561-564.

Baxodirovna, Sanginova Gulnoza. "ERTA BOLALIK TA’LIMINI QOʻLLAB-QUVVATLASHDA OILALARNING ROLI." QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI 9 (2023): 166-169.

qizi Turdaliyeva, N. A. (2024). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR IJODIY QOBILIYATLARNI RIVOJLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI. GOLDEN BRAIN, 2(7), 48-52.

Sadriddinova, Z. M. (2023). BOSHLANG ‘ICH SINF ONA TILI TA’LIMINI IJODIY TASHKIL ETISHNING MOHIYATI VA O ‘LCHOVLARI. Educational Research in Universal Sciences, 2(12), 241-244.

Mirzaliyevna, S. Z. (2023). BOSHLANG ‘ICH SINFLARDA TASVIRIY SAN’ATNI O ‘QITISHDA PEDAGOGIK MAHORATNING O ‘RNI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 865-867.

Mirzaliyevna, S. Z., & Mashhura, X. (2023). PEDAGOGIK TEXNALOGIYALARNING VAZIFALARI VA MAQSADI. Qo ‘qon universiteti xabarnomasi, 687-689.

Otto, M., & Thornton, J. (2023). Yosh avlod kamolotida texnologiya fani va uning kelajagi. Qo ‘qon universiteti xabarnomasi, 923-926.

Maxmudova, Z. (2024). TA’LIM TIZIMINI TARAQQIYOTINI DAVLAT TOMONIDAN QO ‘LLAB–QUVVATLASH. Nordic_Press, 3(0003).

Zilola, M. (2023). TALIM MUASSASI RAHBARLARIDA YUKSAK AXLOQIY SIFATLARI RIVOJLANTIRISH. International Multidisciplinary Journal of Universal Scientific Prospectives, 1(2), 78-83.

Toxirjon, U. (2024). XALQARO O ‘QISH SAVODXONLIGINI O ‘RGANISH (PIRLS). Integration of Economy and Education in the 21st century, 2(2), 14-17.

Toxirjon, U. (2024). BOSHLANGICH SINFLARDA O ‘QISHNI YETKAZIB OLISHGA QIYNALAYOTGAN O ‘QUVCHILAR BILAN ISHLASHDA INTERFAOL USULLARDAN FOYDALANISH. Integration of Economy and Education in the 21st century, 2(2), 9-13.

Tokhirjon, U. (2024). PROVISION OF PSYCHOLOGICAL SERVICES IN EXTREME SITUATIONS IS SOCIAL. International Multidisciplinary Journal of Universal Scientific Prospectives, 2 (2), 1–6.

Umarov, T. (2024). PSYCHOLOGICAL HELP IN ADJUSTING PRIMARY CLASS STUDENTS TO SCHOOL. Nordic_Press, 3(0003).

Умаров, Т. М. (2024). ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ПРОБЛЕМЫ, СВЯЗАННЫЕ С РАБОЧИМ СТРЕССОМ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ РЕШЕНИЕ. Kokand University Research Base, 507-514.

Умаров, Т. (2024). ВЛИЯНИЕ СОВРЕМЕННЫХ ИГРУШЕК НА ДЕТСКУЮ ПСИХОЛОГИЮ. Integration of Economy and Education in the 21st century, 2(2), 18-21.

Toxirjon, U. (2024). PEDAGOGIKA VA PSIXOLOGIYA O'RTASIDAGI O'ZARO TA'SIRNI O'RGANISH. Integration of Economy and Education in the 21st century, 2(2), 22-27.

Otto, M., & Thornton, J. (2023). FANLARARO BOGʻLANISHLAR ASOSIDA TALABALARNI BILIM VA KOʻNIKMALARINI RIVOJLANTIRISH. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 9, 187-192.

Guluzra, K., & Sevaraxon, M. (2024). BOSHLANG’ICH TA’LIM O’QUVCHILARINI IJODIY FAOLIYATGA O’RGATISHDA TEXNALOGIYA TA’LIMINING O’RNI. Kokand University Research Base, 282-287.

Olimovich, P. O. (2023). MAKTABGA TAYYORLASHNING ILMIY PEDAGOGIK ASOSLARI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 876-881.

Ahmadjonovna, R. J. M. (2024). 6-7 YOSHLI BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLASHDA RIVOJLANTIRUVCHI MARKAZLARNING BOLALAR PSIXOLOGIK JARAYONLARINI SHAKLLANTIRISHDAGI AHAMIYATI. Лучшие интеллектуальные исследования, 17(1), 150-157.

Ikromjonovna, J. S., & Ikromjon o‘g‘li, P. H. (2024). ONA TILI VA O ‘QISH DARSLARIDA PISA XALQARO DASTURIDAN FOYDALANISH. Kokand University Research Base, 242-249.

Gaynazarova, G. A., & oʻgʻli Pozilov, H. I. (2024, March). TARBIYA–ZIROATGOH, HOSILI–BILIM JADID PEDAGOGIKASIDA “TURKIY GULISTON YOXUD AXLOQ” ASARI. In Proceedings of International Conference on Modern Science and Scientific Studies (Vol. 3, No. 3, pp. 133-138).

Olimovich, P. O. (2022). Boshlangʻich sinf oʻquvchilariga sifatli ta’lim berishda interfaol metodlar hamda didaktik oʻyinlarning ahamiyati. IJODKOR O'QITUVCHI, 2(22), 1-28.

Edison, T. MEDIASAVODXONLIKNING YOSH AVLOD MA’NAVIYATIGA TA’SIRI.

Razzoqovna, B. D. Nutq o’stirish metodikasi. Toshkent–“Fan va texnologiya”–2009.

Babayeva, D. R., & Ochilova, X. S. (2022, October). Maktabgacha yoshdagi bolalarni nutq o ‘stirish orqali mustaqil fikrlashga o ‘rgatish. In International conferences (Vol. 1, No. 8, pp. 21-23).

Babayeva, D. R., & Jumasheva, G. K. (2022). CHILDREN OF PRESCHOOL AGE AWAKENING INTEREST IN THE BOOK. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS, 3(02), 42-46.

Erkinovna, D. G. (2015). Pre-mathematical development of children based on computer technologies in the context of lifelong education. Образование через всю жизнь: непрерывное образование в интересах устойчивого развития, 2(13 (eng)), 90-91.

Nilufar, M., & Djanpeisova, G. (2023). BOLA SHAXSINING SHAKLLANISHIDA MTT VA OILA HAMKORLIGI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 356-358.

Djanpeisova, G., & Igamberdieva, A. (2021). THE USE OF EDUCATIONAL TECHNOLOGIES IN THE DEVELOPMENT OF PRESCHOOL CHILDREN. CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PEDAGOGICS, 2(08), 44-51.

Makhmudova Oybarchin. (2023). PSYCHOLOGICAL AND PEDAGOGICAL ASPECTS OF THE DEVELOPMENT OF VISUAL ACTIVITIES OF PRESCHOOL CHILDREN. QO‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 8(8), 101–105.

Maxmudova O.A, & Maxmudova S.A (2024). ALOHIDA TA’LIM EHTIYOJLI BOLALARNI TASVIRIY FAOLIYATGA O‘RGATISH SHARTLARI. Science and innovation, 3 (Special Issue 35), 35-36. doi: 10.5281/zenodo.11181315

-7 YOSHLI BOLALARNI MULOQOT KOMPETENSIYALARINI TAKOMILLASHTIRISH SAMARALI YO’LLARI. (2024). INTERNATIONAL JOURNAL OF RECENTLY SCIENTIFIC RESEARCHER’S THEORY, 2(6), 405-413.

O‘ljayevna, O. R. F. (2023). Innovatsion texnologiyalar yordamida bo ‘lajak tarbiyachilarni kasbiy salohiyati samaradorligini oshirish yo ‘llari. Ta'lim va rivojlanish tahlili onlayn ilmiy jurnali, 3(3), 311-315.

O’ljayevna, O. R. F. (2024). MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTI BOSHQARUVINING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. PEDAGOG, 7(5), 827-831.

Feruza, O. R., & DEXQONOVA, D. (2023). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR INTELLEKTINING RIVOJLANISHIDA NUTQNING O’RNI. Journal of Pedagogical and Psychological Studies, 1(5), 156-159.

Tirkashevna, R. Z. (2024, March). BO'LAJAK MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTI TARBIYACHILARINING KREATIV FIKRLASH QOBILIYATINI LANDSHAFT DIZAYNI VOSITASIDA RIVOJLANTIRISH METODIKASI. In Proceedings of International Educators Conference (Vol. 3, No. 3, pp. 178-181).

Radjabova, Z. T. (2017). About Necessity of Design-Education at School. Eastern European Scientific Journal, (2), 80-82.

Anvarovna, X. Z. (2023). METHODOLOGY FOR THE EFFECTIVE USE AND TEACHING OF INFORMATION CULTURE TO STUDENTS IN THE HIGHER EDUCATION SYSTEM. INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCE & INTERDISCIPLINARY RESEARCH ISSN: 2277-3630 Impact factor: 8.036, 12(09), 92-97.

Xolmatova, Z. A. (2023). SHARQ MUTAFAKKIRLARINING SOGLOM TURMUSH TARZINI SHAKLLANTIRISHGA DOIR PEDAGOGIK QARASHLARI. Confrencea, 12(12), 134-140.

Anvarovna, Z. K. (2023). MODERN APPROACH OF SCIENTISTS TO THE PROBLEM OF" PEDAGOGICAL DIAGNOSTICS". Open Access Repository, 9(11), 216-220.

Sobirovna, T. Z. (2024). MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA SAHNALASHTIRISH FAOLIYATINING TAMOYILLARI. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 38(1), 108-110.

Sobirovna, T. Z. (2024). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARGA INKLYUZIV TA’LIM BERISHDA OILANING O’RNI. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 38(2), 37-41.

Teshabayeva, Z. S. (2021). PROFESSIONAL TRAINING OF FUTURE PRESCHOOL TEACHERS IN THE FIELD OF CONTEXTUAL LEARNING TECHNOLOGIES. Academic research in educational sciences, 2(2), 1360-1367.

Qizi, R. D. V. (2024). BOSHLANGʻICH SINF ONA-TILI DARSLIKLARIDA METAFORALAR VA ULARNING PSIHOLINGVISTIK TASNIFI. Science and innovation, 3(Special Issue 26), 166-168.

Oyjamol, R. (2023). BOSHLANG ‘ICH SINF O ‘QUVCHILARINING IJODIY FAOLIYATINI RIVOJLANTIRISH METODOLOGIYASI. QO ‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 613-618.

Raximova, F. (2023). O ‘ZBEKISTON MAKTABGACHA TA’LIM TIZIMIDA XORIJ TAJRIBASIDAN FOYDALANISH. Talqin va tadqiqotlar, 1(30).